Böyrəküstü vəzi adenomaları: müalicə tələb edirmi?
Böyrəküstü vəzi adenomaları, böyrəküstü vəzinin korteksində yaranan, adətən xoşxassəli (benign) olan şişlərdir. Bu şişlər, böyrəküstü vəzin normal funksiyalarını pozduqda və ya hormon ifrazını dəyişdirdikdə klinik əlamətlər verə bilər. Həmçinin, böyrəküstü vəzindəki adenomalar çox vaxt təsadüfən tapılır, çünki bunlar əksər hallarda heç bir simptom vermir. Adenomanın müalicə edilib-edilməyəcəyinə qərar vermək üçün bir neçə amil nəzərə alınmalıdır.
1. Hormon istehsal edən adenomalar
Əgər böyrəküstü vəzi adenoması hormon istehsal edirsə, bu zaman müalicə tələb olunur. Böyrəküstü vəzi adenomaları adətən aldosteron, kortizol, androgen və ya adrenalin kimi hormonları aşırı ifraz edə bilər. Məsələn, aldosteron istehsal edən adenomalar (hər hansı bir səbəbdən, xüsusilə hiperaldosteronizm ilə əlaqəli) hipertenziya, hipokalemiya və digər endokrin pozulmalarla əlaqələndirilir. Bu tip adenomalar dərmanlarla idarə oluna bilsə də, bir çox halda cərrahi müdaxilə tələb edir.
Kortizol istehsal edən adenomalar (Kuşinq sindromu), bədənin kortizol balansını pozaraq müxtəlif əlamətlərə (məsələn, çəki artımı, yüksək qan təzyiqi, dəri dəyişiklikləri) səbəb olur. Bu hallarda müalicə üçün adenomaların cərrahi olaraq çıxarılması vacibdir.
2. Hormonal olmayan adenomalar
Hormonal təsir göstərməyən böyrəküstü vəzi adenomaları çox vaxt heç bir əlamət vermir və yalnız təsadüfən aşkarlanır. Bu cür adenomalar çox vaxt benign olduğundan, əgər heç bir klinik simptom və ya hormon ifrazı problemi yoxdursa, müalicə tələb olunmaya bilər. Bu hallarda, adenomaların müalicəsi ümumiyyətlə izləmə və müşahidə ilə məhdudlaşır.
3. Klinik əlamətlər və təhlükə dərəcəsi
Adenomanın müalicəsi, şişin böyüklüyü və yaratdığı simptomlara görə fərqlənir. Əgər adenoma böyüyərsə və böyrəküstü vəzinin funksiyasını pozarsa, cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Yüksək qan təzyiqi, hormon balansının pozulması və ya şişin bədxassəli olma ehtimalı varsa, müalicə zəruridir.
4. Cərrahi müdaxilə
Əgər adenoma ciddi hormon ifrazı ilə əlaqəlidirsə və ya əlamətləri pozursa, adrenalektomiya (böyrəküstü vəzi şişinin çıxarılması) cərrahi üsulu ilə müalicə edilə bilər. Hormon istehsal etməyən, lakin böyümə riski olan adenomalar da cərrahi müdaxilə tələb edə bilər.